Toksik İlişki Nedir?
Toksik ilişki kişiye desteklenmediğini, yetersiz olduğunu, yanlış anlaşıldığını, aşağılandığını, saldırıya uğradığını veya bu gibi olumsuz duyguların hissettirildiği ilişkidir.
Daha iyi hissettirmek yerine kötü hissettiren ilişki zamanla toksik hale gelmektedir.
Zehir mi? Sevgili mi?
Aslında bir tür gizlenmiş psikolojik zehirdir. Toksik ilişkideki birey kendini ne kadar suçlu hissetse de çoğu zaman kızgın, üzgün ve endişeli ruh halinde olsa da bu ilişkiyi bırakmakta çok zorlanır. Hem bağımlılık hem alışkanlık olmuştur.
Kişiler olumsuz duygu yaşar ve bu durum yaşam doyumlarının düşmesine yol açar. Toksik ilişki içinde olmak olumsuz yaşam deneyimleri için tetikleyicidir.
Güvensizlik, Benmerkezcilik, Kontrol etme, Saygısızlık, Aldatmalar vb. birçok özellik toksik ilişkinin dinamiklerindendir.
Toksik ilişki bireye güvenli sosyal alan sağlamaz.
Tercihleri küçümseme , Destek olmamak, güvensizlik vb. gibi davranışlar mevcuttur.
Toksik İlişki Belirtileri
- Partnerlerden birinin ilişkide aldığından fazlasını vermesi; toksik ilişkilerde alma verme dengesi sağlıklı bir şekilde kurulamamaktadır. Bir taraf çok fazla bir şeyler verirken diğer taraf çok fazla şey alır.
- Sürekli saygısızlık ve duygusal ihtiyaçların karşılanmaması; ilişki boyunca küfürler, saldırılar gibi saygısızlıklar olur. Bireyin duyguları değersizleşir.
- Benlik saygısında düşüklük ve özgüvende eksiklik hissetmek; Bireyler Özgüvenlerini hissetmek için karşılarındaki kişiyi küçümser, aşağılar. Bu durum da toksikliği arttırır.
- Bireyin partnerini desteklememesi
- Küçümsenmeler ve aşağılanmaların artması
- Depresif, kızgın duygu durumları yaşamak, yorgunlukların artması
- Toksik bireyin hedefi olmamak için her adımında dikkatli olmak
- Karşı tarafı neşelendirmek için fazla zaman ve duygusal çaba harcamak
- Her tartışmada suçlu görülen taraf olmak
Toksik İlişki Neden Olur?
Geçmiş Travma: Geçmişteki deneyimler bugünü etkilemektedir. Birey geçmişinde toksik çalkantılı bir ilişki yaşadıysa şimdiki ilişkisinde bu döngüyü sürdürebilir. Ayrıca geçmiş aile yaşantısında toksik ilişki benzeri yaşam deneyimleri varsa da kişi bu toksik ilişkileri yaşayabilir çünkü kişinin tanıdık olduğu duygulardır.
Düşük Benlik Saygısı: Kendisini yeterli hissedemeyen bireyler düşük öz değer duygusuna sahip olabilmektedir. Bu yüzden de ilişkide partnerlerini aşağılar, eleştirir ve küçümser.
Reddedilme Korkusu: Bazı insanlar reddedilmekle başa çıkmakta zorlanırlar. Kendileri ile ilgilenilmediği durumları kabul edemezler. Terk edilme korkusuyla beraber duygusal istismarlar oluşur.
Sağlıksız Başa Çıkma Mekanizmaları: Olaylarla nasıl başa çıkacağını bilemeyen bireyler eşlerine karşı bağımlılık geliştirebilirler. Bu sebeple hayatını onlara bağlı yaşarlar.
Narsisizm: Narsist bireyler ilişkinin dengesini bozarak tek taraflı bir ilişkiye sebep olabilmektedir.
Güven Eksikliği: Zararlı düşünce, duygu ve davranışlara sebep olabilmektedir. Sürekli nerede olduğuyla ilgilenme, sürekli aramak, kısıtlamak vb. davranışlar.
Devam Eden İlişki Sorunları: İlişkideki ufak gibi gözüken sorunların büyümesi daha ciddi sorunlara yol açar.
Toksik İlişki Nasıl Anlaşılır?
Her ilişki mükemmel değildir ancak sağlıklı bir ilişkide partnerler kendilerini güvende hissetmeli, mutlu olmalı, saygınlık kazanmalı ve kendi benliğini sergilemekte özgür olmalıdır.
Bir ilişki kişiyi mutlu hissettirmek yerine sürekli üzgün, kızgın, endişeli hissettiriyorsa toksik bir ilişkide olduğu anlaşılabilir.
Toksik bir ilişki bazı duygu ve davranışların aşırı olması ile anlaşılabilir. Örneğin aşırı kıskançlık, aşırı merak etme vb.
Toksik İlişkide Partner Sağlıklı İlişkideki Partner
Güvensiz hissettiren Güvende hissettiren
Kıskanç Sevgi dolu
Olumsuz Pozitif
Benmerkezci Özverili
Bencil Teşvik edici
Eleştirel Modu yükseltici
Aşağılayıcı Güvenilir
Güven kırıcı Şefkatli
Saygısız Saygılı
Toksik İlişki Nasıldır?
Destek Eksikliği: Sağlıklı bir ilişkide partnerler birbirlerini destekler, cesaretlendirirken toksik bir ilişkide bireyler birbirlerinin geleceklerini, düşüncelerini dikkate almazlar.
Davranışları Kontrol Etme: Altta yatan özgüvensizlik ve güven eksikliğinden dolayı partnerinin davranışlarını kontrol etme eğilimi görülür. Örneğin, o yere gitme, bu elbiseyi giyme vb. gibi söylemler mevcuttur.
Saygısızlık Kalıpları: Küfürler, aşağılamalar vb.
Şiddetli Kıskançlık
Psikolojik Manipülasyon: Toksik bireyler ilişkide sorunu hep karşı tarafa yükler. Olayları kendi istedikleri yöne çekerler. Karşısındaki kişinin duygularını ve tercihlerini değersizleştirir. Karşı taraf kendini suçlu hisseder. Toksik Bir birey aşağıdaki söylemleri kullanır:
Buna mı üzüldün?’
‘Abartıyorsun’
‘Sen anlamazsın, boş konuşma’
‘Ben bunları ilişkimizin ve senin iyiliğin için yapıyorum.’
Toksik İlişkileri Sürdürmeye Neden Devam Ederiz?
Herkesin ilişki dinamikleri, benlik algıları birbirinden çok farklı olsa da bazı düşünce kalıpları toksik ilişki için en önemli kaynaklardır.
- Emek harcadım acaba düzelir mi?
Birey çok emek harcadığı için toksik bireyin Hala değişebileceğine inanır.
- Benim yüzümden mi bu haldeyiz?
Aslında bu düşünce kalıbı ta bizim çocukluk yıllarımızdan gelir, ebeveynlerimizin bizi değersizleştirdiği yıllardan. Anne babamızın duygularımızı reddedişi kendimizde bir eksiklik, bir kusur arama algısı ile büyümemize sebep olur. *manipülasyon!! Karşı taraf bize şunu söyler: “ilişkimizde sorun yok, sen büyütüyorsun”
- Yas dönemini göze alamama
İlişki istediği kadar toksik olsun, zarar versin, sonuçta her biten ilişki ardından bir yalnızlık, bir yas dönemi vardır. Bazı insanlar bununla mücadelede kendilerini zayıf görürler.
Toksik İlişki Düzelir Mi?
İlişki içerisinde her iki partner de istekli olduğunda toksik ilişkiyi düzeltmek mümkündür.
İlişkiyi düzeltmek için ilişkinin sağlıklı ve karşılıklı olarak faydalı hale gelmesi gerekir. Bu nedenle her iki taraf da kararlı olmalı.
Toksik bir ilişkiyi düzeltmek çok kolay olmayabilir. BU nedenle ‘çift terapisti’ gibi psikolojik destek almak bu sürecin kolaylaşmasına yardımcı olur.
Toksik İlişki Nasıl Düzeltilir?
Öncelikle ilişki içerisinde maruz kalınan davranışlar paylaşılmalıdır. Kişi kendi sorumluluklarını üstlenmeli ihtiyaçlarını partneriyle paylaşmalıdır.
Sorun olarak görünen davranışlar saptanmalıdır. Bu sorunlar karşısında iletişim dinamiği değiştirilmeli.
Toksik İlişki Nasıl Bitirilir?
Toksik ilişki için gerekli çabayı gösterdikten sonra sonuç alınamıyorsa ilişkiyi bitirme yolu tercih edilmektedir.
Toksik bir ilişkiyi sonlandırmak kolay olmayabilir bu sebeple psikolojik destek almak ve bu süreci planlayarak sonlandırmak daha doğru olacaktır.
Aile ve arkadaşlardan destek almak süreci kolaylaştırabilir.
Geçmişteki tüm davranışları gözden geçirmek,
Dürüst olmak,
Duygusal boşluğu güven duygusu veren sağlıklı ilişkilerle doldurmak bu süreci sağlıklı bir şekilde atlatmayı sağlar.
Toksik İlişkiyi Sonlandırırken Faydalı Olabilecek 6 Öneri
- Geçmişte maruz kaldığınız olumsuz davranışları gözden geçirin.
İlişkiniz hakkında gerçekten ne hissettiğinizi dürüstçe kendinize söyleyebilmeniz için inkar etmeyi bırakmanız gerekir. Kendinize bazı sorular sorarak işe başlayabilirsiniz:
Partnerinizle vakit geçirirken enerjiniz olur mu yoksa kendinizi bitkin mi hissedersiniz?
Onunla zaman geçirmeniz “gerektiği” için mi bir aradasınız yoksa bunu gerçekten istiyor musunuz?
Hep veren tarafta mısınız yoksa karşı tarafın da verici olduğu durumlar oluyor mu?
Birlikteyken kendinizi aşağılanmış, değersiz, öfkeli, ihlal edilmiş, hayal kırıklığına uğramış hissediyor musunuz?
- Duygularınızı yazın.
Geçmişte yaşadığınız duyguları hatırlamakta güçlük çekiyorsanız şu andan itibaren duygularınızın bir günlüğünü tutabilirsiniz. Partnerinizin davranışını, bunun size nasıl hissettirdiğini, ne söylendiğini ve sizin ne söylemek istediğinizi gözlemleyin ve not edin.
- İlişkinin size ne gibi faydaları olduğunu düşünün.
Eğer toksik bir ilişki içindeyseniz bu ilişkiden nasıl bir fayda sağladığınız üzerine düşünmeye çok istekli olmayabilirsiniz ancak bu sorunun derinine inmek önemlidir. Kendinize bir şekilde “İyi mi hissediyorum yoksa suçlu mu?” diye sorabilirsiniz.
Şu an hayatınızdaki kişi, size geçmişinizden birini hatırlatıyorsa bu soruları sormak sizin için daha da zorlayıcı olabilir ancak belki de keşfetmeniz gereken tam olarak bu örüntülerdir.
- İlişkinizi nasıl sonlandıracağınıza koşullar çerçevesinde karar verin.
Bu ilişkiyi nasıl bitirebilirsiniz? Bunu yapmanın yollarından biri partnerinize doğrudan, gerekçelerini de sunarak ilişkiyi bitirmeyi seçtiğinizi açıklamak olabilir. Diğer bir yol, partnerinizle yavaş yavaş daha az iletişim kurmayı seçerek ilişkinin zaman içinde bitmesine izin vermektir.
Son olarak partnerinizle olan iletişiminizi aniden sonlandırmayı da tercih edebilirsiniz (özellikle güvenliğinizi tehdit eden bir ilişki içerisindeyseniz).
- İlişkinizi bitirdikten sonra size iyi hissettirecek şeyler yapmayı deneyin.
İkinci plana attığınız ve yapmayı hayal ettiğiniz bir işe veya hobiye dönebilirsiniz. Bunun yanında kendinizi daha iyi hissedebilmek adına meditasyon ve yoga yapabilirsiniz. Size iyi hissettiren kişilerden sosyal destek alabilirsiniz.
En önemlisi, kendinize şu anda yaşadığınız hislerin normal olduğunu ve sonsuza dek bu şekilde hissetmeyeceğinizi hatırlatın.
- Bireysel terapi almayı değerlendirin.
Hazır hissettiğiniz ve ihtiyaç duyduğunuz zaman bireysel terapi almak, toksik ilişkiler konusunda farkındalık kazanmanıza ve bu ilişki modelinin neden sizin için bir örüntü haline geldiğini anlamanıza yardımcı olabilir.
Bütün bu bilgilerin yanı sıra en önemlisi KENDİNİZ OLMAKTIR.
!! Unutmayın ki iki taraf da inanmadan sevmeden çaba sarf etmeden bir gün değişir umuduyla bu zehre kapılmak size zarar verir.
İlişki size iyi hissettirdiği sürece sağlıklıdır.
Cennet ÖZ
