OYUN TERAPİSİ

OYUN TERAPİSİ NEDİR?

• Oyun terapisi, çocukların duygularını ifade etmelerine sosyal becerilerini geliştirmelerine ve yaşadıkları sorunlarla başa çıkmalarına yardımcı olan bir tedavi yöntemidir.
• Oyun, çocuklar için doğal bir iletişim aracıdır .
• Oyun terapisi sayesinde çocuklar, oyun oynayarak duygularını işleyebilir ve içsel duygularını keşfedebilirler.

Terapistin oyunun teröpatik gücünü kullanarak çocuğun yaşadığı psikososyal zorlukları çözmesi ve büyüme ve gelişmesini en üst düzeyde sağlayabilmesi için güven üzerine kurulu sistematik bir süreçtir

Oyun terapisinin ilk ortaya çıkışı çocuk psikoterapisinin çıkışına denk gelir. Trapötik oyun fikrini psikoterapi literatürüne sokan ilk kişi Sigmund Freud tur.

Freud 1982 psikoanaliz kuramını kurgularken bebeklik ve çocukluk gelişimini ele almış ve çocuklarda oyunun 3 ana işlevi olduğunu bildirmiştir. İlki çocuğun kendini ifade etmesinin arttırılmasıdır. İkincisi, arzuların gerçekleştirilmesi, üçüncüsü; travmatik yaşantıların üstesinden gelinmesidir. Çocuğun oyunla tedavisine yönelik teknik geliştiren freudun kızı olan anna Freud olmuştur. Böylece oyun terapisinin temelleri atılmıştır.

Anna freudun geliştirdiği oyun terapisinde, öncelikle çocuğun bir oyuncak dolabından istediği oyuncakları seçmesi sağlanır. Çocuk bu oyuncaklarla kendi kurduğu oyunları oynar. terapist uzun oyun gözlemlerinden sonra oyunlarda saklı olan temaları bulur ve soneasında bu temaları yorumlayarak çocuğun bilincine ve göz önüne getirmeye çalışır dolayısıyla oyun terapisinde oyunlarda yatan gizli anlam keşfedilmekte ve bu anlamlar ihtiyatlı bir şekilde çocuğa yorumlanmaktadır.

Oyun terAPİSİ KAÇ YAŞ GRUPLARINDA UYGULANIR?

• Oyun terapisi genellikle 3 yaşından 12 yaşına kadar olan çocuklarla uygulanır.
• Anca, bazı durumlarda küçük yaştaki çocuklar için de ( örneğin: 2 yaşında) oyun terapisi teknikleri kullanılabilir.
• Oyun terapisi, çocukların gelişimsel seviyelerine ve bireysel ihtiyaçlarına göre uyarlanabilir. Çocukların kendilerini ifade etmelerine olanak tanıdığı için, farklı yaş gruplarında etkili bir iletişim aracı olarak da işlev görür.

Çocukların oyunu oyun değil,onların en gerçek uğraşıdır.
Montaigne

oyun, çocuğun dilidir.
vygotsky

Oyun terapisinin amacı

• Çocukların duygusal, sosyal ve psikolojik gelişmelerini desteklemektedir. Bu terapi yöntemi, çocukların oyun aracılığıyla kendilerini ifade etmelerine, içsel dünyalarını keşfetmelerine ve sorunlarını çözmelerine yardımcı olur ve aynı zamanda çocuğun olumlu benlik algısı geliştirmesine yardımcı olur.
• Oyun terapisi şu amaçlara hizmet eder:
• Duygusal ifade: Çocuklar, kelimelerle ifade etmekte zorlanabilirler. Oyun duygularını ifade etmelerini için bir araç sağlar.
• Sosyal Beceriler: Oyun Terapisi, çocukların sosyal etkileşimlerini geliştirmelerine yardımcı olur. Diğer çocuklarla veya terapistleriyle oyun oynarken paylaşma, iş birliği yapma gibi beceriler öğrenirler.
• Problem Çözme: Oyun, çocukların yaratıcı düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirmelerine olanak tanır.
• Stres Yönetimi: Çocuklar oyun aracılığıyla streslerini azaltabilirler.
• Oyun tERapisinin kullanım alanları
• Korku
• Dikkat Eksikliği
• Hiperaktivite Bozukluğu
• Uyku Bozukluğu
• Kaygı
• Kayıp ve Yas
• Boşanma Sonrası Sorunlar
• Özgüven Eksikliği
• Uygun Olmayan Davranış Sergileme
• İstismar, İhmal , Kardeş kıskançlığı
• Oyun terapisinin çocuklara katkısı
• Kendilerine saygı duymayı
• Duygularını tanımayı ve bunların kabul edilebilir olduğunu
• Kendi sorumluluklarını almayı
• Problemleri çözme becerileri ve yaratıcı düşünmeyi
• Kendini kontrol etmeyi
• Seçim yapmayı ve yaptıkları seçimin sorumluluğunu öğrenirler
• Çocuk oyun odasında gerçek hayat tecrübelerini ifade edebildiğinde
• Terapist bu durumu anlayıp kabullenebildiğinde;
• Gerçek hayat anlamlandırılabilir
• Çocuk gerçek hayatta yaşadığı güçlükler ile baş etme becerileri geliştirir

Oyun terapisinin türleri

Adlerian oyun terapisi

Filial terapi

Kum terapisi

Deneyimsel oyun terapisi

Bilişsel davranışçı oyun terapisi

Gelişimsel oyun terapi

Psikodinamik oyun terapisi

Gestalt oyun terapisi

Çocuk merkezli oyun terapisi

Kukla terapisi

Theraplay oyun terapisi ve travma odaklı oyun terapisi

OYUN TERAPİSİNİN TÜRLERİ

yönlendiren

Terapistin kuralları koyduğu ve seansta oynanacak oyunları önceden belirlemiş olduğu oyun terapisidir.

Kısa süreli (3-4 aylık)

Belirli bir sorunu çözmeye yönelik

yönlendirmeyen (   nondirective) ( çocuk odaklı

• Çocuğun istekleri doğrultusunda, onun belirlediği oyunlar ile ilgili gelişen oyun terapisidir
• Axline: Çocuk odaklı oyun terapisi: 8 kuralı var:
• Çocukla olumlu ilişki, çocuğu olduğu gibi kabul etmek, çocuğun istediği gibi davranmasına izin vermek, çocuğun duygularını yansıtabilmek, çocuğa saygı duymak. Çocuğun seansları yönlendirmesine izin vermek, çocuğu hızlandırmamak, terapisinin sınırlarını oluşturmak ve uygulamak

1Çocukla olumlu ilişki kurabilmek

• Arkadaşça bir ilişki kurabilmek
• İlk karşılaşma çok önemlidir

Samimiyet ve güven duygusu

2. ÇOCUĞU OLDUĞU GİBİ KABUL ETMEK

• Terapist çocukla arkadaşça ilişki kurarsa sabırsızlık göstermezse, yargılamazsa çocuğu tam olarak kabul etmiş olur
• Çocuğun duygularını ifade edebilmesi için cesaret verilmelidir.
• Kabul edildiğini tam olarak hissettiğinde suçluluk duygusundan kurtulur

3. ÇOCUĞUN İSTEDİĞİ GİBİ DAVRANMASINA İZİN VERMEK

• Terapi saati çocuk için istediği gibi kullanabileceği bir saattir.’ bugün dışarıya bakmak,çevreyi incelemek istiyorsun sessizliğe ihtiyacın var, susmayı tercih ediyosun. Oynamak ve konuşmak istediğinde ben buradayım.’

4.ÇOCUĞUN DUYGULARINI YANSITABİLMEK

• Başlangıçta terapist çocuk arasında yüzeysel bir ilişki vardır

Çocuk,’ bu ne? ‘ şeklinde sorular sorarak iletişim kurmaya çalışabilir.

5.ÇOCUĞA SAYGI DUYMAK

• Çocuk ne ile oyun oynayacağına kendi karar verir
• Terapist tarafından olumlu karşılaşacağını bilir
• Yönlendirilmez

6 ÇOCUĞUN SEANSLARA YÖNLENDİRİLMESİNE İZİN VERMEK

• Çocuğun yaptıklarını terapist eleştirmez
• Çocuk terapistten yardım isterse terapist yardım ister

7 ÇOCUĞU HİZLANDIRMAMAK

• Çocuk zaten devamlı karışılan, acele etmesi istenen bir dünyada yaşamaktadır ama yapısı itibari ile henüz acele edemez acele ettirildiğinde çocuk gerginleşir
• Çocuk etrafı seyretmek isterse etraf seyrettirilmelidir

8 TERAPİNİN SINIRLARI

• İlk sean s: saat ve kurallar
• Terapist ihtiyaç duyduğunda sınırlamalar koyabilir. Örn: Oyuncağa bu şekilde yaklaşmaya devam edersen oyuncakla oynamamayı seçmiş olacaksın
• Örn: Arkadaşına o kadar kızdın ki oyuncağa zarar vermeye çalışı

Neden oyun terapisi

• Yetişkinler nasıl psikoterapi sürecinde duygu ve düşüncelerini ifade edebilme imkanı buluyorsa, çocuklar içinde duygu ve ihtiyaçların ifade edilmesi oyun aracı ile olmaktadır. Bu süreçte terapist çocuğun iç dün, yaşantılarını ve duygularını anlama imkanı bulur .
• Örn: Çocuk terapiste karşı saldırgan davranışlar sergileyebilir bir silahla onu öldürmek isteyebilir oyun terapisi süreci çocuğa öncelikle birinci elden bu saldırgan duygularını yaşama ve boşalma şansı verir. Çocuk için bu duyguların kontrolünu sağlama, kendini kontrol etme becerisi de geliştirmektedir.
• Terapist, çocuğun en iyi şekilde büyümesi ve gelişmesi için gerekli oyun materyalleri kullanır. Özellikle küçük çocuklarda gelişimsel olarak sözcük dağarcığı yeterli değildir.

Çocuklar, onlar için eğlenceli olmayan etkinliklerden kolayca sıkılabilirler, eğlendikleri etkinlikleri sürdürmek isterler oyun terapisi çocukların eğlendiği etkinliği barındırır ve terapinin devamlılığı açısından da oyun terapisi çocuklar için uygundur

Terapist çocuk için

Ne yapmalı?

• Çocuğun liderliğine izin vermek
• Davranışlarını izlemek
• Çocuğun duygularını yansıtmak
• Sınırlarını belirlemek
• Çocuğun yeteneği ve çabasını onaylamak
• Gözlemci olarak oyuna katılmak
• Sözlü olarak aktif olmak

Ne yapmamalı?

Davranışlarını eleştirmek

Çocuğu övmek

Gereksiz sorular sormak

Oturumda kesintilere izin vermek

Bilgi vermek, öğretmek

Öğüt vermek

Pasif ve sessiz kalmak

Çağrışımlarını etkilemek

OYUN ODASININ ÖZELLİKLERİ

         Sessizlik

• Güvenli olması
• Renkli ve çekici çeşitli oyun malzemeleri( sanat mal.yapbozlar, rol yapma kostümleri ve çeşitli yaratıcı oyun materyali)
• Özelleştirilebilir alan.örn: bir köşe sanat aktiviteleri için diğer bir köşe ise serbest oyun için ayrılabilir
• Dinlenme alanı ( Yastıklar, minderler ve rahat bir koltuk)
• Gözlem ve değerlendirme alanı
• İletişim ve etkileşim alanları

oyuncaklar

• Bebek( biberon, yatak minik örtü ve giysileri), üstünü örtebilecekleri
• Aileyi oluşturan bebekler( anne, baba, kız çocuk, büyük anne, büyük baba v.s)
• Otorite sembolü fiğürler ( polis. Asker..)
• Oyun evi ve ev eşyaları( mutfak, masa sandalyeler, banyo ve tuvalet, yatak odası, koltuk v.s)
• Mutfak malzemeleri( çatal , kaşık, bıçak,tabak, bardak,tencere)
• Karşılıklı konuşmak için iki telefon
• Kuklalar( hayvanlar , insan fiğürleri)
• Hayvanlar( evcil ve vahşi hayvanlar)
• Trenler( vagonlar, raylar ve uçaklar)
• Arabalar ( itfaiye, polis arabaları, içine fiğürlerin konulabileceği taşıtlar
• Legolar
• Oyun hamuru ve parmak boyaları
• Masa oyunları
• Kule yapılabilecek küpler
• Doktor malzemeleri
• Boyama ve kağıtlar
• Yumuşak top, arabalar
• Giysiler ve aletler
• Müzik aleti

Oyunlardaki temalar

1.Agresyon ve güç

2.Aile ve beslenme

3.Kontrol ve güvenlik

4.Keşif ve uzmanlık

1. Agresyon ve güç

İyi adam kötü adam figürleri: polis,kahramanlar

Zorbaca davranışlara maruz kalıyor olabilir.

Özgüven eksikliği, yetersizlik isteği

Onaylanma ihtiyacı

2. Aile ve BESLENME

• Çocukların aile içindeki rolleridir.
• Aile içindeki çatışmaları veya sorunları ifade edebilir
• Kendi hislerini ve düşüncelerini paylaşarak duygusal olarak rahatlayabilir. örn. Bir çocuk ebeveyinleriyle yaşadığı bir olayı canlandırarak o durumun kendisinde yarattığı duyguları daha iyi anlayabilir.
• Beslenme teması: çocuklar, oyuncak yiyecekler veya mutfak setleri kullanarak yemek yapma oyunları oynayabilir.

Besinlerin renkleri ,şekilleri ve tatları hakkında konuşarak, çocuklar yiyeceklerle ilgili duygularını ifade edebilir. Çocukların hem aile ilişkilerinde hem de beslenme alışkanlıklarında anlamalarında yardımcı olurken duygusal gelişimlerinde destekler

3. Kontrol ve güvenlik

• Çocuklar belirli bir senaryoyu veya durumu yönetme fırsatına sahip olurlar. Örn: bir oyuncak bebekle oynarken bebeklerin davranış ve durumlarını kontrol edebilirler. Oyunlar, çocukların karar verme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur ve hangi oyuncağı seçeceklerine veya hangi yolu izleyeceklerine karar vermek, onlara kontrol hissi verir. Kontrol teması çocukların kaygılarını ve kurgularını yönetmelerine yardımcı olabilir.örn: bir çocuk zor durumu canlandırarak bu durumu kontrol etme deneyimi isteyebilir.
• Güvenlik teması: Oyunlar aracılığıyla, çocuklar tehlikeli durumları canlandırabilir. Örn: bir yangın durumu veya kaybolma durumu gibi senaryolar çocukların bu tür olaylarla nasıl başa çıkabileceklerini öğrenmelerine yardımcı olur.

4. KEŞİF VE UZMANLIK

• Uzmanlık oyunu: Çocuk en iyi yapabildiği oyunları oynar.
• Çocukların belirli becerileri geliştirmelerine yardımcı olan ve aynı zamanda onların içsel dünyalarını keşfetmelerine olanak tanıyan bir oyun türüdür. Örn: rol yapma oyunu.
• Örn: bir çocuk doktor rolünü üstlenebilirken, diğer bir çocuk hasta rolünü oynayabilir bu şekilde çocuklar empati kurma, iletişim becerilerini geliştirme fırsatı bulurlar.
• Örn: Çocuk hasta rolünde korku ve endişe hissediyorsa terapist bu duyguların üstesinden gelmek için uygun stratejiler geliştirmelerine destek olabilir.
• Keşif: Terapistin çocuğun oyununu gözlemleyerek onun içsel dünyasına dair ipuçları bulması anlamına gelir. Örn: bir çocuk belirli bir oyuncakla sürekli aynı senaryoyu oynuyorsa bu durum onun belirli bir duygusal durumunu ve yaşam deneyimini yansıtıyor olabilir. Terapist çocuğun hislerini anlamaya çalışır ve destek olur.

• Sonuçolarak oyun terapisi Çocuklarda görülen ruhsal problemlerin, davranış sorunlarının bu alanda eğitim alan uzman kişi tarafından oyun ve oyuncaklar aracılığıyla tedavi edilmesi ve iyileştirilmelidir.
• Oyun terapisinde çocuğun içsel dünyasında yaşadığı korku , öfke, kıskançlık, hayal kırıklığı yoğun duyguların çatışmaların oyuncaklara ve oyuna aktarımı gerçekleşir.
• Çocuğun iç dünyasını rahatlıkla açabilmesi için kendisi için güvenli bir yerde olduğuna inanması gerekir.

Terapist, çocuğun kendi sürecini tamamlaması için büyüme ve gelişmesine olanak sağlamalıdır. Oyun terapisti teknikleriyle bu süreç çocuğa yansıtılır ve duygu ve düşünceleri farkındalığı sağlanır. Sınır ve seçenek sayesinde öz farkındalık ve öz kontrol gelişir ve bu da oyun terapistini çocuk üzerinde yarattığı kazanımdır.

HİLAL PETEN