İnternet Bağımlılığı Nedir?
İnternet bağımlılığı aynı zamanda teknoloji bağımlılığı olarak da adlandırılır.
İnternet bağımlılığı, kişinin bilgisayarlar, akıllı telefonlar, tabletler veya diğer dijital cihazlar aracılığıyla internete aşırı ve kontrolsüz bir şekilde bağımlı hale gelmesini ifade eder.
İnternet Bağımlılığının Türleri
Oyun Bağımlılığı: İnternet oyun bozukluğu ya da internet oyun bağımlılığı, bireyin oyun alışkanlıkları üzerindeki kontrolünün azalması ile tanımlanır.
Video- İçerik tüketimi bağımlılığı: Kullanıcılar zevklerine hitap eden söz konusu videolarla karşılaştıkça beyinlerinden dopamin salınımı nedeniyle oluşan ödül ve zevk duygusuna bağımlı hale gelmeye başlıyorlar.
Sosyal medya bağımlılığı
Online alışveriş bağımlılığı: Online anlık satın alma bir bağımlılık haline geldiğinde, durum birey için zorunluluk halini alır. Kompulsif alışveriş genellikle daha fazla şey edinme yönündeki derin ihtiyaçtan kaynaklanır.
İnternet Bağımlılığının Nedenleri
Psikolojik Faktörler: Depresyon, anksiyete, düşük özsaygı veya dürtü kontrolü zorlukları gibi altta yatan psikolojik rahatsızlıkları olan kişiler, duygularıyla başa çıkma veya dikkat dağıtma aracı olarak internet kullanımına daha yatkın olabilirler.
Sosyal Faktörler: Yalnızlık, akran baskısı ve sosyal gruplarla uyum sağlama arzusu da internet bağımlılığını etkileyebilir. Akranlarla uyum sağlamak veya sosyal statüyü korumak için aşırı zaman harcamak, bağımlılık yapıcı davranışlara katkıda bulunabilir.
Biyolojik Faktörler: Bazı kişilerin bağımlılık yapıcı davranışlar geliştirme açısından genetik yatkınlığı olabilir. Örneğin, dopamin gibi beyindeki ödül sistemini aktive eden nörotransmitterlerin bağımlılık yapıcı davranışları pekiştirme sürecindeki rolü, internet bağımlılığının oluşumunda etkili olabilir.
Kültürel Faktörler: Teknolojiye ve internet kullanımına yönelik kültürel tutumlar, bireylerin tutumlarını ve davranışlarını şekillendirebilir. Teknolojiye yüksek değer veren toplumlar, daha yüksek internet bağımlılığı oranlarına sahip olabilirler.
İnternet Bağımlılığı Belirtileri
Belirtiler 6-12 ay boyunca devam ediyorsa, internet veya diğer teknoloji bağımlılıkları söz konusudur. Bunlar genel olarak şu şekilde sıralanabilir:
- İnternete aşırı zaman harcama ve kullanımının sürekli artması
- İnternet kullanamadığında huzursuzluk yaşama
- İnternet aracılığıyla sosyal izolasyon ve yalnızlık yaşama
- İş, okul veya sosyal sorumluluklara odaklanmada zorluk çekme
- Çevrimiçi faaliyetlere çok fazla para harcamak
- Fiziksel sağlık sorunları (Gözlerde yanma, beden duruşunda bozukluk vb.) ve uyku bozuklukları
İnternet Bağımlılığının Olumsuz Etkileri
Sosyal Becerilerin Bozulması: Aşırı internet kullanımı uzun vadede sosyal izolasyona, iletişim becerilerinin körelmesine ve sosyal ilişki kurma zorluğuna yol açabilir.
Akademik veya İş Performansında Azalma: İnternette geçirilen vakit; okul çalışmaları, iş görevleri veya ev işlerinin ihmal edilmesine neden olabilir, bu da genel anlamda üretkenliğin ve performansın azalmasına yol açabilir. Bu durum, akademik notlar, iş performansı ve genel başarıyı olumsuz etkileyebilir.
Fiziksel Sağlık Sorunları: Aşırı internet kullanımıyla kas-iskelet sistemi problemlerine ve göz problemlerine sebebiyet verebilir. Ayrıca, geç saatte internet kullanımına bağlı olarak uyku düzenlerinin bozulması, yorgunluk ve uyku bozukluklarına neden olabilir.
Psikolojik Sorunlar: İnternet bağımlılığı genellikle depresyon, anksiyete ve düşük özsaygı gibi rahatsızlıklarla ilişkilidir. Aşırı internet kullanımı bu sorunları kötüleştirebilir.
Negatif Benlik Algısı: Sosyal medyadaki kurgulanmış ve idealize edilmiş görüntülere sürekli maruz kalmak; yetersizlik, karşılaştırma ve düşük özsaygı hislerini artırabilir. Bu durum, beden memnuniyetsizliği ve gerçekçi olmayan standartlara ulaşma adına sağlıksız davranışlara yol açabilir.
Ergenlerde İnternet Bağımlılığı
İnternetin ilk kullanım yaşı giderek düşmektedir ve özellikle ergenlik döneminde bağımlılığa neden olmaktadır.
Farklı ülkelerde bugüne kadar yapılmış çalışmalarda, internet bağımlılığının ergen ve genç erişkinlerdeki yaygınlığının % 0,9 ile % 38 arasında değiştiği bildirilmiştir.
Erikson’un psikososyal gelişim kuramına göre 12-18 yaş arasındaki dönem bireyin kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası yaşadığı kritik bir dönemdir.
Ergenin kendi kimliğini sorgulamaya başladığı, aileden çok akran grupları ve akran kabulü ön plana çıkar.
İnternet üzerinden oynanabilen çevrimiçi (online) oyunlar, yeni insanlarla tanışma gibi olanaklar ile ergenler internet üzerinden kolaylıkla onay ve kabul elde edebilmektedir. Bu durum da bağımlılığın ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Bu bilgiler ışığında ergenlerin kimlik gelişiminin tamamlanmamasına bağlı olarak internet bağımlılığı açısından en önemli risk gruplarından biri haline getirmektedir.
YAKLAŞIMLAR
Grup Terapisi: İnternet bağımlılığı olan bireylerin bir araya gelerek deneyimlerini paylaşması ve destek olmaları amaçlanır. Grup terapisi, bağımlılıkla baş etme stratejilerini öğretme ve sosyal destek sağlama konularında etkili olabilir.
Psikanalitik Terapi: Bu terapi formu geçmiş deneyimlerin ve bilinçdışı süreçlerin internet bağımlılığı üzerindeki etkilerini keşfetmeye odaklanır. Terapist, hastanın bilinçdışı süreçlerini anlamasına ve bağımlılığının kökenlerini ortaya çıkarmasına yardımcı olur.
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bu terapi internet bağımlılığının temelinde yatan düşünce ve davranış kalıplarını değiştirme üzerine odaklanır. Bireye sağlıklı bir internet kullanım alışkanlığı kazandırmak için bilişsel ve davranışsal stratejiler geliştirilir.
Araştırmacılar, internet bağımlılığında tıpkı depresyonda olduğu gibi bazı olumsuz bilişlerin rol oynadığını ve internet bağımlılığının hayatta başarısız olunan alanları telafi etmeye yönelik bir davranış örüntüsü olarak ortaya çıktığını öne sürmüşlerdir ve bu durum dikkate alındığında bilișsel-davranıșçı tekniklerin bu bozukluğun tedavisinde önemli yeri vardır.
MEHMET BERK KİREMİTÇİ
