BESLENME VE YEME BOZUKLUKLARI
Yiyeceklerin tüketilmesi ve tüketilme şeklindeki değişikliklerdir. Fiziksel sağlık ve işlevsellikte bozulmaya yol açar.
PİKA
Devamlı olarak gıda niteliği taşımayan maddeler yeme ve yemek isteme şeklinde görülür. Bu davranış kalıbının en az 1 ay sürmesi gerekir.
GEVİŞ GETİRME (RUMİNASYON) BOZUKLUĞU
Yutulan yiyecek herhangi bir tiksindirici etken olmadan geri çıkarılıp tekrar çiğnenir. Çiğnenen yiyecek sonrasında tekrar yutulabilir ya da çıkarılabilir. Bu davranış kalıbının en az 1 ay sürmesi gerekir.
KAÇINGAN/KISITLI GIDA ALIM BOZUKLUĞU
Belirli gıda türlerini kokusu ya da görüntüsünden dolayı sınırlandırmak, yemenin tiksindirici sonuçlarından korkmayla görülür. Sonucunda kilo kaybı ve beslenme yetersizliği görülür.
OLASI NEDENLER
•Çocuğun geçmişinde yaşadığı travma öyküsü
•Ebeveyn veya bakım verenle normal olmayan bir ilişki
•İhmal
•İlgi arayışı
EŞ TANI
Otizm spektrum bozukluğu, bazı nörogelişimsel bozukluklar, kaygı bozuklukları ve bazı fiziksel sorunlarla birlikte görülebilir.
ANOREKSİYA NERVOZA
Vücut ağırlığı çok düşük olmasına rağmen kilo almaktan aşırı korkma, zayıflamaya yönelik çok yoğun bir çaba ve kişiye zarar veren yeme alışkanlıklarıyla görülür. İki alt tipi vardır:
Kısıtlayıcı: ağır diyetler ve egzersizler, aç kalma, iştahı kapatmak için ilaçlar kullanılmasıyla görülür.
Tıkınırcasına yeme/çıkarma: yineleyici aşırı yeme ve sonrasında yediklerini çıkarmaya çalışma çabasıyla görülür.
FİZİKSEL SONUÇLARI
Yetersiz beslenmeden kaynaklı kalp, sindirim, boşaltım sistemi sorunları; kemiklerin güçsüzleşmesi, düzensiz adet görme veya hiç görmeme, diş sağlığının bozulması, uykusuzluk, saç dökülmesi…
BULİMİYA NERVOZA
Kişinin tıkınırcasına yeme atakları ve sonrasında bedeninde besin namına ne varsa boşaltmasıyla görülür. Anoreksik insanlardan farklı olarak normal kilodadırlar ya da normale yakındırlar. Beslenme konusunda ciddi takıntılıdırlar ve kendilerini fazlaca kısıtlarlar.
TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU
Kişi kaygısını ve sıkıntısını kısa süreli de olsa gidermek için kontrolsüzce ve tıkınırcasına yemek yer. Kişi aç olmadığı halde birinin belirli bir zaman diliminde yiyebileceğinden çok daha fazla yer ve çok fazla kalori alır. Atak sırasında kontrolünü kaybettiğini düşünür. Bu ataklar onun kaygısını ve sıkıntısını daha çok tetikler ve bir tıkınma döngüsü oluşur.
Bilişsel belirtiler;
•Kilo alma korkusunu dışa vurur ve vücut biçimi takıntısı başlar.
•Kendi değerini vücut ağırlığı ve biçimiyle ölçer.
•Asabiyet, alınganlık ve odaklanma sorunu yaşar. Bu da okul ya da çalışma hayatını etkiler.
Davranışsal belirtiler;
•Başkalarının yanında yemekten çekinir ve/veya yedikten sonra midesini boşaltır.
•Ne kadar yediğine ilişkin yalan söyler.
•Sürekli olarak tartılır ya da ayna karşısında vücudunun şeklini kontrol eder.
YAKLAŞIMLAR
•Ağır vakalarda hastaneye yatış
•Bilişsel davranışçı terapi
•Grup terapisi
•Antidepresanlar
•Psikoeğitimler
NİHAL HAZİNEDAR
