Dünya Sağlık Örgütüne göre, alkol bağımlılığı, alkolün yinelenen bir biçimde veya sürekli kullanımından kaynaklanan kullanım bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Amerikan Psikiyatri Birliğinin belirlediği DSM- 5 tanı ölçütlerine göre alkol bağımlılığı; on iki aylık bir süre içinde, en az iki tanı kriteriyle kendini gösteren, günlük hayatında belirgin bir sıkıntıya yol açan, sorunlu bir alkol kullanım örüntüsüdür. Ayrıca, Türkiye’de erkeklerin alkol bağımlılığının kadınlara göre daha fazla olduğu istatistiksel veriler arasındadır.
Alkol Bağımlılığı Nedenleri
Aile Geçmişi: Ailede alkolizm geçmişi olan kişilerde alkol bağımlılığı riski daha yüksektir.
Beyin Kimyası: Beyindeki kimyasal dengesizlikler alkol bağımlılığına yol açabilir. Dopamin ve serotonin gibi nörotransmitterlerin işleyişindeki bozukluklar bağımlılık riskini artırabilir.
Tolerans Gelişimi: Zamanla alkolün etkilerine karşı tolerans gelişir, bu da daha fazla alkol tüketimine yol açar.
Ruh Sağlığı Sorunları: Depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi ruh sağlığı sorunları olan kişilerde alkol bağımlılığı riski daha yüksektir.
Stres ve Duygusal Zorluklar: Stresle başa çıkma yeteneğinin zayıf olması ve duygusal zorluklarla baş etme mekanizmalarının yetersizliği de bağımlılığa katkıda bulunabilir.
Sosyal Çevre: Aile, arkadaşlar ve toplumun alkol kullanımına yönelik tutumları ve davranışları bağımlılık riskini etkileyebilir.
Erken Yaşta Kullanım: Çocukluk ve ergenlik döneminde alkolle tanışma ve düzenli kullanma, ilerleyen yaşlarda bağımlılık riskini artırabilir.
Travmatik Deneyimler: Çocuklukta yaşanan travmalar, ihmal veya istismar gibi olumsuz deneyimler de alkol bağımlılığı riskini artırabilir.
Kültürel Normlar: Bazı kültürlerde alkol kullanımı sosyal olarak teşvik edilir ve normal kabul edilir.
Medya ve Reklamlar: Medyada ve reklamlarda alkolün olumlu bir şekilde sunulması, tüketim eğilimini artırabilir.
Alkol Bağımlılığı Semptomları
-Değişken duygudurum
-Yargılama Kapasitesinde Bozulma
-Agresyon
-Dikkatte azalma
-Uygunsuz cinsellik
-Kendinden geçme, koma
-Nistagmus
-Koordinasyonsuzluk
-Dengesiz yürüme
-Geveleyerek konuşma
-Hafızada zayıflama
Alkol Yoksunluğu
Günlerce veya daha fazla kullanım, alkol yoksunluğuna yol açmaktadır. Semptomlar alkol alımı durduktan birkaç saat sonra başlar ve kandaki alkol seviyesinin hızlıca düşmesiyle aynı zamana denk gelir. Neredeyse bütün hastalar merkezi sinir sistemlerinde, terleme, hızlı kalp atışı ve yoğun refleksler gibi aşırı bir aktivite yaşarlar.
En çok görülen semptom ise titremedir; ayrıca bulantı ve kusmalar da görülebilir. Bazı hastalar 12-24 saat süren kısa varsanılar görebilirler. 2 veya 3 gün sonra birkaçında nöbetler bile görülebilir.
Alkol Yoksunluğu Belirtileri
-Isı artışı (hipertermi)
-Kalp ritminde değişiklikler (aritmi)
-Terlemede ve titremede artış
-Bulantı veya kusma
-Baş ağrısı
-Uykusuzluk
-Kaygı, huzursuzluk vb.
-Bunaltı (iç sıkıntısı)
Deliryum Tremens
Sokakta satılan maddeleri kullanan ve alkol kullanan kişiler deliryum yaşama açısından ciddi risk altındadır. Pek çok madde, intoksikasyon deliryumu yaratabilir fakat alkol ve barbitüratlar gibi sedatif ilaçların kullanımının aniden kesilmesi de yoksunluk deliryumuna neden olabilir. En yaygın bilineni ise alkol yoksunluğu deliryumudur. Belirtileri ise ajitasyon, titreme, oryantasyon bozukluğu ve canlı varsanılardır.
Haftalarca yoğun bir şekilde alkol kullanımından sonra alkolün aniden bırakılmasıyla birkaç gün içinde Deliryum Tremens ortaya çıkabilir. Aynı zamanda hastanın tıbbi bir hastalık geçirmesiyle de tetiklenebilir. Alkol yoksunluğu deliryumu ise yoğun alkol kullanan kişilerde bile yaygın değildir. Fakat tedavi edilmezse ciddi bir hal alabilmekte ve %15’e yakın bir kısmı ölebilmektedir.
Alkol Bağımlılığı ile Baş Etme Yöntemleri
-Tedavi hastanın ihtiyaçlarına göre seçilmelidir.
-Tekrar alkol kullanımına başlama süreci ilk 6 ayda sıklıkla görülebilir.
-İlaç tedavisi
-Hastanelere bağlı alkol ve madde bağımlılığı merkezleri (AMATEM)
-Grup Terapisi: Benzer sorunları olan kişilerle deneyim paylaşımı ve karşılıklı destek sağlamak.
-Bilişsel Davranışçı Terapi: Olumsuz ve çarpık düşünce kalıplarını tanımlayıp değiştirmek. Alkol isteği tetikleyicileriyle kontrollü bir şekilde yüzleşme ve başa çıkma. Tetikleyicileri tanıma ve kaçınma, stresle başa çıkma becerileri geliştirme.
-Psikodinamik Terapi: Alkol bağımlılığının altında yatan çatışmaları ve geçmiş travmaları keşfetmek. Bastırılmış duyguları ve düşünceleri ortaya çıkararak işlemlemek.
-Ayşegül Çıkrıkcı
